Het eigendomsvoorbehoud bij grensoverschrijdende levering

Vaak worden eindproducten (bv. machines) geproduceerd met onderdelen die worden geleverd door een buitenlandse leverancier. Dergelijke leveranciers voorzien hun algemene voorwaarden meestal van een eigendomsvoorbehoud zodat zij beschermd zijn tegen wanbetalers. Door het eigendomsvoorbehoud wordt de eigendomsoverdracht namelijk uitgesteld totdat de volledige koopprijs is betaald. Dit zorgt ervoor dat de leverancier het geleverde goed kan revindiceren indien betaling door de klant uitblijft. Het eigendomsvoorbehoud vormt dan ook een belangrijk beschermingsmechanisme in het handelsverkeer.

Maar hoe zit het nu met uw eigendomsvoorbehoud indien u buitenlands cliënteel heeft en goederen levert over de grenzen heen? Houdt uw eigendomsvoorbehoud dan nog stand? Om hier een antwoord op te bieden, hebben wij een vergelijking in hoofdlijnen gemaakt tussen het eigendomsvoorbehoud onder het Belgisch, Nederlands en Duits recht.

In onderstaande hypotheses gaan wij uit van een leverancier die een motor levert aan een buitenlandse klant met oog op verwerking van de motor in een machine, die wordt geproduceerd door de klant. Op de geleverde motor rust een eigendomsvoorbehoud. Daarnaast levert de leverancier ook regelmatig remmen aan diezelfde klant.

1. Algemeen
Zowel Nederland, Duitsland als België kennen het eigendomsvoorbehoud. Het verschil zit echter in de mogelijke reikwijdte van het eigendomsvoorbehoud. Naast het ‘gewone’ eigendomsvoorbehoud (de leverancier kan de geleverde motor terugvorderen als de klant de motor niet betaalt), zijn er namelijk nog twee andere vormen van het eigendomsvoorbehoud.

Enerzijds is er het ‘verlengd’ eigendomsvoorbehoud, waarbij het eigendomsvoorbehoud wordt verlengd tot producten (machine) die met het geleverde goed (motor) worden vervaardigd. Indien de klant de motor niet betaalt en de motor reeds is verwerkt in een machine, kan de leverancier aanspraak maken op eigendom van de machine.

Anderzijds is er het ‘uitgebreid’ eigendomsvoorbehoud, waarbij het eigendomsvoorbehoud niet beperkt blijft tot vorderingen die uit het geleverde goed voortvloeien (betaling van de koopprijs van de motor), maar wordt uitgebreid tot andere vorderingen tussen de partijen. Zelfs indien de klant de apart geleverde remmen niet betaalt, kan de leverancier aanspraak maken op eigendom van de geleverde motor.

2. Het eigendomsvoorbehoud naar Belgisch recht
Het Belgisch recht laat een verlengd eigendomsvoorbehoud toe. In geval van natrekking, vermenging of verwerking van het geleverde goed (motor), zal het eigendomsvoorbehoud dus overgaan op het hieruit ontstane product (machine). In geval van niet-betaling van de koopprijs van de geleverde motor, kan de leverancier dan zijn eigendomsvoorbehoud inroepen met betrekking tot de machine.

Onder Belgisch recht kan u daarentegen geen uitgebreid eigendomsvoorbehoud overeenkomen. Het eigendomsvoorbehoud zal dus enkel kunnen dienen tot zekerheid van de betaling van de koopprijs van het specifieke goed waar het eigendomsvoorbehoud betrekking op heeft (motor) en niet op andere vorderingen tussen de partijen. Conform Belgisch recht kan men zo bv. niet overeenkomen dat de eigendom van de geleverde motor kan worden teruggevorderd indien een andere levering (remmen) niet wordt betaald.

3. Het eigendomsvoorbehoud naar Nederlands recht
Wordt de overeenkomst beheerst door Nederlands recht, dan zal u geen verlengd eigendomsvoorbehoud kunnen bedingen. Indien de geleverde motor bijgevolg wordt verwerkt in of tot een ander goed (machine), zal het eigendomsvoorbehoud komen te vervallen.

Het Nederlands recht kent daarentegen wel een beperkt uitgebreid eigendomsvoorbehoud. Het eigendomsvoorbehoud hoeft dus niet beperkt te blijven tot de betaling van de koopprijs van het goed waarop het eigendomsvoorbehoud betrekking heeft (motor), maar kan worden uitgebreid als zekerheid voor de volgende vorderingen:

betaling van de koopprijs van andere geleverde of te leveren goederen, bv. remmen;
betaling van diensten die bij het betreffende goed zijn geleverd, bv. installatie van de motor;
vorderingen die voortvloeien uit het niet-nakomen van de overeenkomst, bv. een contractuele schadevergoeding.

Indien de klant dus (i) de apart geleverde remmen niet betaalt, (ii) de installatie van de motor niet betaalt, of (iii) een contractuele schadevergoeding niet betaalt, kan de leverancier het eigendomsvoorbehoud op de motor inroepen.

4. Het eigendomsvoorbehoud naar Duits recht
Het Duits recht kent het meest verregaande eigendomsvoorbehoud. Net zoals in België, kent Duitsland een verlengd eigendomsvoorbehoud (‘verlängerter Eigentumsvorbehalt’), waardoor het eigendomsvoorbehoud van de motor in geval van verwerking, natrekking of vermenging kan overgaan op het gevormde product (machine). Daarnaast kan bedongen worden dat het eigendomsvoorbehoud bij doorverkoop overgaat op de vorderingen die in de plaats komen van het geleverde goed.

Naar Duits recht kan bovendien ook een uitgebreid eigendomsvoorbehoud bedongen worden (‘erweiterter Eigentumsvorbehalt’), waardoor het eigendomsvoorbehoud kan uitgebreid worden tot alle vorderingen die voortvloeien uit de zakenrelatie tussen partijen. In tegenstelling tot Nederland, is men onder Duits recht niet beperkt tot een limitatieve lijst van vorderingen waarvoor het eigendomsvoorbehoud uitgebreid kan worden.

5. Conclusie
Er bestaan belangrijke verschillen tussen de regelgevingen rond het eigendomsvoorbehoud in België, Nederland en Duitsland. De regelgevingen van België en Nederland zijn volledig tegenovergesteld, terwijl Duitsland het ruimste eigendomsvoorbehoud kent.

	Verlengd eigendomsvoorbehoud	Uitgebreid eigendomsvoorbehoud
België	JA	NEE
Nederland	NEE	JA, beperkt tot limitatieve lijst
Duitsland	JA	JA

Afhankelijk van welk recht toepassing vindt op de relatie tussen de partijen, kan het eigendomsvoorbehoud wel of niet worden ingeroepen in bepaalde situaties. Indien u grensoverschrijdend goederen levert, is het dan ook belangrijk om rekening te houden met deze verschillen bij het opstellen van uw overeenkomst of algemene voorwaarden.

Wenst u meer informatie omtrent het opstellen van uw algemene voorwaarden of het invoegen van een eigendomsvoorbehoud in een overeenkomst in een internationale context? Aarzel dan niet om ons te contacteren.