De wondere wereld van crowdfunding

Inmiddels is het concept van crowdfunding als alternatieve-financieringsmethode ingeburgerd in onze maatschappij. Via Kickstarter (het meest gekende crowdfundingplatform ter wereld) halen startende ondernemers de nodige fondsen op om hun startup te kunnen lanceren, schrijven consumenten zich in om innovatieve producten te ontvangen en worden fondsen opgehaald voor de betaling van ziekenhuisrekeningen of andere tegenslagen waarmee men geconfronteerd wordt. De voorbeelden zijn talrijk. In deze bijdrage wordt gefocust op crowdfunding voor startende ondernemers.

Sinds 1 februari 2017 geldt er voor Belgische crowdfundingplatformen bijzondere regelgeving die een erkend statuut invoert voor de zgn. “alternatieve-financieringsplatformen”. Voor het overige is er (voorlopig) nog geen specifieke wetgeving voor crowdfunding, maar kunnen verschillende financiële wetgevingen van toepassing zijn, afhankelijk van de modaliteiten van het crowdfundinginitiatief.

Daarnaast keurde het Europees Parlement op 5 oktober 2020 de finale tekst van de Verordening betreffende Europese crowdfundingdienstverleners voor bedrijven (de Crowdfundingverordening) goed. Op dit moment gelden er verschillende regels in de Europese lidstaten, waardoor investeerders niet geneigd zijn om via crowdfundingplatformen van andere lidstaten te investeren. De nieuwe verordening is erop gericht om inwoners van de EU aan te zetten om ook over de grenzen heen innovatieve bedrijven en startups te financieren.

1. Wat is crowdfunding?

Crowdfunding is een vorm van intermediaire dienstverlening waarbij een crowdfundingdienstverlener een digitaal platform exploiteert teneinde (voornamelijk startende) ondernemers de mogelijkheid te bieden om (een deel van) de benodigde financiering bij het grote publiek in te zamelen.

2. Types crowdfunding

Afhankelijk van de opbrengstobjectieven van de investeerder zijn er verschillende soorten crowdfunding:

Niet-financiële crowdfunding

• Donatie: de investeerder is bereid geld te ‘schenken’. De motivatie voor dit type crowdfunding is voornamelijk sociaal en liefdadigheid.
• Beloning: de investeerder is nog steeds bereid zijn geld te doneren, maar zal hiervoor een niet-financiële (vaak symbolische) beloning krijgen (‘reward-based’).

Financiële crowdfunding

• Schuldfinanciering via lening (“crowdlending”): in dit geval is de investeerder bereid zijn geld te lenen in ruil voor een belofte tot terugbetaling (eventueel met intrest).
• Participatie via aandelen: de investeerder krijgt aandelen in ruil voor zijn investering. Zo krijgt de investeerder recht op dividenden, maar wordt hij ook blootgesteld aan het ondernemingsrisico.

Welk type crowdfunding door de onderneming wordt gekozen, is afhankelijk van de wensen van de onderneming alsook van het alternatieve-financieringsplatform waarvan de onderneming gebruik wenst te maken. Niet alle platformen bieden namelijk alle varianten aan. Dit heeft te maken met de wettelijke verplichtingen die gelden voor crowdlending en de participatie via aandelen (zie verder).

3. Nationale wetgeving

3.1 Toepassingsgebied

Sinds 1 februari 2017 heeft de wet van 18 december 2016 (“crowdfundingwet”) een wettelijk kader ingevoerd voor crowdfunding. Deze nieuwe wet voorziet in de verplichting voor crowdfundingplatformen om een vergunning als “alternatieve-financieringsplatform (AFP)” aan te vragen bij de FSMA (Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten). Daarnaast houdt de FSMA toezicht op de naleving van de wettelijke vergunnings- en uitoefeningsvoorwaarden voor alternatieve-financieringsplatformen.

Voor niet-financiële crowdfunding is deze regelgeving niet van toepasing. In deze gevallen zijn enkel de verplichtingen, die worden opgelegd door het alternatieve-financieringsplatform, relevant voor de investeerder. Er is dus geen erkenning door de FSMA vereist en het alternatieve-financieringsplatform dient geen rekening te houden met de bijzondere verplichtingen van de crowdfundingwet.

Indien een alternatieve-financieringsplatform daarentegen financiële crowdfunding aanbiedt, hetgeen een openbare aanbieding van beleggingsinstrumenten inhoudt, dient het alternatieve-financieringsplatform de bijzondere verplichtingen opgenomen in de crowdfundingwet na te leven, met inbegrip van de erkenning door de FSMA en de prospectusverplichting.

Gereglementeerde ondernemingen (zoals banken), die een activiteit als alternatieve-financieringsplatform uitoefenen, moeten ook voldoen aan de uitoefeningsvoorwaarden, maar hoeven geen aparte vergunningsaanvraag in te dienen.

3.2 Erkenning door de FSMA

Vooraleer een onderneming financiële crowdfunding mag aanbieden, dient de onderneming een vergunning als alternatieve-financieringsplatform te verkrijgen van de FSMA.

De FSMA verleent een vergunning als alternatieve-financieringsplatform aan ondernemingen die hierom verzoeken en voldoen aan volgende voorwaarden:

1. De activiteit van het alternatieve-financieringsplatform moet worden uitgeoefend door een handelsvennootschap.
2. Het hoofdbestuur van het alternatieve-financieringsplatform moet in België zijn gevestigd en het bestuursorgaan dient te bestaan uit minstens twee leden, die uitsluitend natuurlijke personen mogen zijn.
3. De personen, die controle uitoefenen op het alternatieve-financieringsplatform, moeten hun identiteit meedelen en beschikken over de vereiste kwaliteiten om een gezonde en voorzichtige bedrijfsvoering van de vennootschap te waarborgen.
4. Er moet voor de vennootschap een passende organisatie opgezet worden, die is afgestemd op de aard, de omvang en de complexiteit van de uitgeoefende activiteiten alsook op de eraan verbonden risico’s. Deze organisatie dient tevens toe te laten dat de verplichtingen van de crowdfundingwet (en de fiscale wetgeving) correct nageleefd worden.
5. Het alternatieve-financieringsplatform moet een beleid voeren dat gericht is op de continuïteit van de activiteit, meer bepaald op informaticagebied.
6. Er moet een verzekering zijn onderschreven die de beroepsaansprakelijkheid van het alternatieve-financieringsplatform dekt.

De vergunningsaanvraag verloopt via een uitgebreide procedure, waarin een omstandig dossier bij de FSMA moet worden ingediend en die al snel enkele maanden kan duren.

3.3 Bedrijfsuitoefeningsvoorwaarden

Indien de vergunning door de FSMA toegekend wordt, gelden de volgende bedrijfsuitoefeningsvoorwaarden voor het alternatieve-financieringsplatform:

1. Het alternatieve-financieringsplatform dient steeds te voldoen aan de hoger omschreven vergunningsvoorwaarden.
2. De FSMA moet op de hoogte gebracht worden van iedere wijziging van de controle van de vennootschap.
3. Alternatieve-financieringsplatformen mogen geen enkele beleggingsdienst aanbieden, behoudens de wettelijke uitzonderingen.
4. Alternatieve-financieringsplatformen mogen op geen enkel ogenblik gelden of financiële producten ontvangen of aanhouden die toebehoren aan hun cliënten. Het is tevens niet toegelaten dat zij in een debiteurenpositie verkeren ten aanzien van hun cliënten.
5. Alternatieve-financieringsplatformen mogen geen andere professionele activiteiten uitoefenen, tenzij er hierdoor geen belangconflict kan ontstaan, hun reputatie niet kan worden geschaad en dit op organisatorisch en boekhoudkundig gebied volledig gescheiden is van de activiteiten van het alternatieve-financieringsplatform.
6. Alternatieve-financieringsplatformen dienen bij te dragen aan de werkingskosten van de FSMA.

3.4 Prospectus

In principe dienen alternatieve-financieringsplatformen voor ieder project een prospectus op te stellen teneinde de potentiële investeerders te beschermen. De prospectus heeft immers tot doel de investeerders zo volledig mogelijk te informeren over het project en de onderneming waarin ze investeren. Het alternatieve-financieringsplatform legt de verplichting tot het opstellen van een prospectus doorgaan bij de onderneming, die geld wenst op te halen via het platform.

Aangezien de kost van een prospectus vaak niet opweegt tegen het bedrag dat men wenst op te halen, heeft de wetgever een aantal uitzonderingen voorzien op de prospectusverplichting. Met name is er geen prospectusverplichting indien de totale tegenwaarde van de aanbieding niet meer dan 500.000 EUR bedraagt, met een maximale investering van 5.000 EUR per investeerder, en alle documenten met betrekking tot de aanbieding het totaalbedrag van de aanbieding en het maximumbedrag per belegger vermelden.

4. Europese wetgeving

Indien een crowfundingplatform ook grensoverschrijdend crowdfundingdiensten wenst te verlenen, stoot men vandaag nog op een aantal problemen. De bestaande nationale regels vertonen immers op een aantal vlakken belangrijke verschillen, waardoor de grensoverschrijdende verlening van crowdfundingdiensten aanzienlijk wordt belemmerd. Het crowdfundingplatform moet immers in elk land een afzonderlijke vergunning aanvragen, via verschillende aanvraagprocedures en onder verschillende toekenningsvoorwaarden.

Om aan deze problematiek tegemoet te komen, werd onlangs op Europees niveau de Crowdfundingverordening aangenomen. Deze verordening heeft tot doel de toegang tot financiering via crowdfunding ten behoeve van ondernemingen, die op zoek zijn naar financiering, én beleggers in alle lidstaten te bevorderen, grensoverschrijdende activiteiten mogelijk te maken en de opschaling van crowdfundingdiensten op de Europese markt te vergemakkelijken.

Dit doel moet worden verwezenlijkt door crowdfundingplatformen in de toekomst nog maar één set basisregels te laten volgen, namelijk de Europese regels die zijn opgenomen in de verordening.

De Crowdfundingverordening is van toepassing op crowdfundingdiensten met betrekking tot projecten van maximaal 5 miljoen EUR (berekend per 12 maanden per projecteigenaar). Bovendien is de verordening enkel van toepassing op financiële crowdfunding.

Om deze Europese vergunning te verkrijgen, moet de onderneming een aanvraag indienen bij de bevoegde autoriteit van de lidstaat van vestiging, in België is dit de FSMA.

De verordening zal binnenkort in werking treden en het grensoverschrijdend aanbieden van crowdfundingdiensten, het grensoverschrijdend investeren én grensoverschrijdende financiering via crowdfunding aanzienlijk vereenvoudigen.

Wenst u een vergunning als alternatieve-financieringsplatform aan te vragen, heeft u nood aan juridische bijstand bij de oprichting van een crowdfundingplatform of heeft u vragen over het deelnemen aan een crowdfundingcampagne als onderneming of investeerder, aarzel dan niet om ons te contacteren.